©
Vandaag opent in Weil-am-Rhein een nieuwe tak van het Vitra designmuseum: het Schaudepot, zodat er vanaf nu ruimte is om de permanente designcollectie aan het grote publiek te tonen. Met dit nieuwe gebouw wordt het Vitra Design Museum een van de grootste designmusea van de wereld.
Het Vitra Design Museum in Weil-am-Rhein had tot nog toe twee grote troeven: het museum, met tijdelijke tentoonstellingen in een opvallend gebouw van Frank Gehry, en de Vitra Campus, een reeks bedrijfsgebouwen van toparchitecten. Daarover kan je een interessante geleide architectuurtour bijwonen. Ik deed die tour een paar jaar geleden en vind het echt een aanrader. Architectuur moet je beleven, niet beschrijven, en op die beperkte oppervlakte van een handvol bedrijfsgebouwen kun je op een paar uren tijd het werk van zowat alle grote architecten van het moment in de best mogelijke omstandigheden beleven. Oneerbiedig gezegd is de Vitra Campus daardoor een soort Disneyland voor architectuurliefhebbers. Je maakt er bijvoorbeeld kennis met het allereerste gebouw van Zaha Hadid, de brandweerkazerne. Ze was al 43 toen dit werd gebouwd. Niet dat ze tevoren had stilgezeten, als je haar wikipedia-pagina’s bekijkt zie je een lange lijst van onverwezenlijkte gebouwen. Niemand durfde het aan, behalve Vitra. Je kan er de ‘dome’ van de Amerikaanse uitvinder, architect, ontwerper en dichter Buckminster Fuller bekijken (en er ondertussen het liedje ‘The Architect’ van Deus bij denken, want dat gaat over hem). Je kan er op een nooit komende bus wachten in een bushokje van Jean Prouvé. Wat ik zelf toen het mooiste vond, was dat de gids ons aanraadde om het smalle paadje naar het seminariegebouw van Tadao Ando in stilte af te leggen. Ando legde dit zo aan om – conform Japanse tradities – mensen te helpen om zich voor te bereiden op een vergadering door te stoppen met babbelen en ‘in het moment’ te komen. Ook de cijfersymboliek van het gebouw is prachtig. In de oosterse wereld geldt het cijfer negen als geluksgetal. Alle betonpanelen waaruit het gebouw bestaat hebben een oppervlakte van 90cm of veelvouden daarvan. Ik hou van de verhalen achter gebouwen.
Nieuw Schaudepot opent vandaag
Vanaf vandaag is er een nieuwe reden om naar Weil-am-Rhein te reizen want het nieuwe Vitra Schaudepot opent waardoor het museum eindelijk een ‘echt’ designmuseum wordt, met een interessante, vaste collectie. Het Schaudepot is het tweede gebouw van Herzog & De Meuron op de Vitra-campus. In 2010 bouwden ze daar al het Vitra Haus. De architecten Herzog & de Meuron ken je van het Tate Modern in Londen en het olympische stadium in Peking. De fundamenten voor de collectie werden gelegd door Rolf Fehlbaum, de grondlegger van het museum en lange tijd CEO van Vitra. Hij had in de jaren 80 een meubelcollectie aangelegd, die hij bij de oprichting in 1989 overdroeg aan het Vitra Design Museum. De collectie wordt sindsdien uitgebreid door de museumdirecteurs Alexander von Vegesack (1989 tot 2010), Mateo Kries en Marc Zehnter (sinds 2011) samen met Rolf Fehlbaum en is vandaag een van de grootste in haar soort ter wereld.
Het Charles en Ray Eames-archief
In totaal telt de collectie van het Vitra Design Museum nu ongeveer 20 000 voorwerpen. De kern van de collectie bestaat uit zo’n 7 000 meubelstukken van bijna elke belangrijke periode en elke protagonist van het design van 1800 tot vandaag. Een tweede onderdeel van de collectie is een lampencollectie met meer dan 1 000 objecten, waaronder ontwerpen van Gino Sarfatti, Achille Castiglioni, Serge Mouille of Ingo Maurer. Andere collecties omvatten elektrische apparaten, architectuurmodellen, textiel en alledaagse en gebruiksvoorwerpen. Bovendien beschikt het museum over archieven met ongeveer 100 000 stuks, waaronder belangrijke nalatenschappen, van bijvoorbeeld Charles en Ray Eames, Verner Panton en Alexander Girard. Het doel van de collectie is het verleden en heden van het interieur te documenteren en in een grotere context te onderzoeken.
Van Aalto tot Sotsass
De tentoonstellingsruimte in het Schaudepot heeft een oppervlakte van ongeveer 1 600 m2. Op de benedenverdieping bevindt zich een centrale hal, waar de permanente tentoonstelling gepresenteerd wordt. In het midden staat een selectie van belangrijke stukken van het meubeldesign, waaronder zeldzame ontwerpen van designers zoals Gerrit Rietveld, Alvar Aalto, Charles en Ray Eames of Ettore Sottsass, maar ook minder bekende of anonieme voorwerpen, prototypes en testmodellen. De selectie geeft een overzicht van de geschiedenis van het meubeldesign – van stilistische en technische innovaties tot de maatschappelijke veranderingen die in de voorwerpen weerspiegeld worden. Via een digitale catalogus, die bezoekers in het Schaudepot via hun smartphone of een geleend toestel (tablet) kunnen raadplegen, krijg je informatie over de voorwerpen.
Ateliers
Terwijl de permanente tentoonstelling in de centrale hal van het Schaudepot chronologisch ingedeeld is, kunnen bezoekers ook een kijkje nemen in de overige collecties in de kelder en achter de schermen van het museum, waar conservatoren en curatoren dagelijks met de collectievoorwerpen omgaan. Ook andere aspecten van het Schaudepot tonen het werk van het museum. Zo kijk je vanuit de bistro in de museumkantoren en de bibliotheek, die op verzoek toegankelijk is voor onderzoekers en studenten. Ook het restauratieatelier kan bekeken en bezocht worden tijdens een van de rondleidingen. Door het Schaudepot ontstaat ook een “glazen designmuseum”, dat het onderzoek van design in al zijn facetten toont.
21ste eeuws museum
Vandaag worden we omringd door design in alle aspecten van ons leven: van een iconisch object, zoals een meubelstuk, tot digitale communicatie. Een designmuseum in de 21e eeuw moet daarom niet alleen voorwerpen verzamelen en tentoonstellen, maar ook de betekenis van design overbrengen, die verder gaat dan het specifieke voorwerp, zodat er debatten over gehouden kunnen worden, maatschappelijke verbanden gelegd kunnen worden en de samenhang met domeinen zoals architectuur, kunst of nieuwe technologieën verduidelijkt wordt. Door de uitbreiding met het Schaudepot houdt het Vitra Design Museum rekening met deze ontwikkeling en verspreidt het design op evenveel manieren als het in de wereld van vandaag voorkomt.
Gehry gebouw
In het bestaande gebouw van Frank Gehry zullen in de toekomst nog steeds tijdelijke tentoonstellingen te zien zijn en in de Vitra Design Museum Gallery kleinere, experimentele projecten, terwijl in het Schaudepot zowel de permanente tentoonstelling als telkens een tijdelijke tentoonstelling te bezoeken zijn. Alle tentoonstellingsruimten van het museum zijn elke dag geopend tussen 10 en 18 uur. De tentoonstellingen worden aangevuld met een veelzijdig programma met rondleidingen, debatten, workshops en andere evenementen. Met het Schaudepot ontstaat een van de grootste permanente tentoonstellingen en onderzoeksinstellingen voor het moderne meubeldesign ter wereld.
Gebroken baksteen
Van buitenaf ziet het Schaudepot eruit als een homogeen gebouw van gebroken bakstenen, met een façade zonder ramen en een zadeldak. De bakstenen geven het gebouw een levendige textuur. Vanuit een groot venster in de centrale hal kan de bezoeker naar de andere collectiedepots in de kelder kijken. Deze visuele verbinding maakt duidelijk wat het basisidee van het gebouw is: met het Schaudepot groeit de collectie van het museum naar buiten toe en krijgt ze een bovengrondse presentatieruimte; de vroegere depots in de kelder blijven echter bestaan, worden uitgebreid en maken tegelijkertijd deel uit van de hele setting. Voor het Schaudepot bevindt zich een verhoogd openbaar plein. Dit zorgt ervoor dat het gebouw in het architectonische geheel van de Vitra Campus past. Het nieuwe gebouw staat in contrast met de dynamische contouren van het Fire Station van Zaha Hadid (1993) aan de overkant, terwijl het aansluit bij de fabrieksgebouwen van Álvaro Siza (1992), die ook in baksteen zijn uitgevoerd. Met het Schaudepot ontstaat op de Vitra Campus een tweede, zuidelijke ingang naar de stad toe en een nieuwe openbare zone waartoe ook het Fire Station behoort. Het bevindt zich op wandelafstand van het centrum van Weil am Rhein en is aangesloten op de tramverbinding die in 2014 geopend werd tussen het centrum van Weil am Rhein en van Bazel. De Glijbaantoren van Carsten Höller langs de weg dient als wegwijzer en biedt een uitzicht over het hele architectonische geheel van de Vitra Campus met onder meer gebouwen en kunstwerken van SANAA, Tadao Ando, Álvaro Siza, Nicholas Grimshaw, Renzo Piano, Richard Buckminster Fuller, Claes Oldenburg en Jean Prouvé.
Adres: Charles-Eames-Str. 2, Weil am Rhein / Basel www.design-museum.de #schaudepot #vitradesignmuseum
